Παλαιότερα η συντριπτική πλειοψηφία των νοικοκυριών μέσα στις πόλεις χρησιμοποιούσε κάποιου τύπου σόμπα προκειμένου να ζεσταθεί τις κρύες μέρες του χειμώνα. Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, παρατηρείται μία όλο και συνεχόμενη απαξίωση τους. Σίγουρα σε αυτό έχουν συμβάλλει τα προβλήματα που συνοδεύουν όλες τις σόμπες, ήταν όμως αναμφίβολα και μια πολιτική επιλογή όλο και μεγαλύτερης εξάρτησης της χώρας μας από το πετρέλαιο. Ας δούμε λοιπόν λίγα πράγματα για αυτόν τον παρεξηγημένο τρόπο θέρμανσης.

Η βασική διάκριση που βρίσκουμε στις σόμπες, είναι ανάλογα με την πρώτη ύλη που χρησιμοποιούν προκειμένου να δημιουργήσουν την απαιτούμενη θερμότητα. Έτσι συναντάμε σόμπες πετρελαίου, ξυλόσομπες, αλλά και σόμπες βιοκαυσίμων, κυρίως pellet (πέλετ).

Οι σόμπες πετρελαίου είναι ουσιαστικά ένα δοχείο, μέσα στο οποίο πραγματοποιείται η καύση του πετρελαίου και ακτινοβολούν θερμότητα στο περιβάλλοντα χώρο. Η προσαγωγή του αέρα μπορεί να γίνεται με φυσικό τρόπο, ενώ υπάρχουν και αερόθερμες , στις οποίες ο αέρας προσάγεται με μηχανικά και άρα απαιτείται τροφοδοσία ηλεκτρικού ρεύματος. Στις αερόθερμες ο βαθμός απόδοσης είναι μεγαλύτερος ενώ το μεγάλο πλεονέκτημα των απλών είναι η πλήρης αυτάρκεια τους. Χρειάζονται μόνο πετρέλαιο και άρα λειτουργούν μία χαρά σε περιπτώσεις διακοπής ρεύματος. Στις περισσότερες πάντως σόμπες πετρελαίου υπάρχει εστία στην οποία υπάρχει η δυνατότητα να μαγειρέψουμε σε αργή φωτιά, και άρα πολύ γευστικά, τα φαγητά μας.

Οι ξυλόσομπες μας μεταφέρουν απευθείας στο μαγικό κόσμο του χωριού. Πολύ πιο εύκολη η εγκατάσταση τους από ένα τζάκι ενώ η τεχνολογία τους έχει εξελιχθεί και τις βρίσκουμε με πολύ υψηλούς βαθμούς απόδοσης. Τα διαθέσιμα σχήματα είναι από πολύ μοντέρνα μέχρι τις παραδοσιακές ξυλόσομπες με τις εστίες και το φούρνο στον οποίο μπορούμε να δημιουργήσουμε γευστικές πανδαισίες.

Από την άλλη πλευρά, οι σόμπες που λειτουργούν με βιοκαύσιμα στηρίζονται σε πολύ διαφορετική φιλοσοφία. Αρκετά μεγαλύτερο αρχικό κόστος αγοράς, πολύ μικρότερο κόστος λειτουργίας, εξαιτίας της χαμηλής τιμής των βιοκαυσίμων. Κυρίως μιλάμε για σόμπες που ζεσταίνουν νερό, άρα συνδέονται σε ένα σύστημα κεντρικής θέρμανσης, ενώ είναι πλήρως αυτοματοποιημένη η λειτουργία τους. Υπάρχουν μάλιστα και κάποια μοντέλα τα οποία μπορούμε να θέσουμε σε λειτουργία από μακριά, μέσω κινητού τηλεφώνου ή ακόμα και του internet.

Όλες οι σόμπες πάντως λειτουργούν με βάση κάποιους κοινούς κανόνες. Η θέρμανση που παράγουν μεταφέρεται κυρίως με ακτινοβολία, από τις ζεστές λαμαρίνες στο σώμα μας. Η ακτινοβολία δε θερμαίνει τον ενδιάμεσο αέρα, αλλά κατευθείαν το αντικείμενα. Έτσι έχουμε την αίσθηση της ζεστασιάς και της θαλπωρής, κρατώντας σε χαμηλότερα επίπεδα τη θερμοκρασία του αέρα του σπιτιού, και άρα μειώνοντας τις απώλειες θερμότητας προς το περιβάλλον. Για το λόγο αυτό μπορούμε να τις χρησιμοποιούμε σε μεγάλους και ενιαίους χώρους, και όχι για να ζεστάνουν πολλά δωμάτια. Ένας γενικός κανόνας είναι ότι για κάθε kwatt θερμότητας που παράγει η σόμπα μπορεί να θερμάνει ικανοποιητικά 15-20m3 χώρου. Είναι πολύ σημαντικό να επιλέξουμε τη σωστή σόμπα για το χώρο μας, καθώς μία αρκετά μεγαλύτερη θα υπολειτουργεί, άρα θα έχει χαμηλό βαθμό απόδοσης και θα δημιουργεί καπνίλα. Μια μικρή από την άλλη θα λειτουργεί συνεχώς στα μέγιστα και αναγκαστικά θα φθαρεί πολύ γρηγορότερα.

Όλες οι σόμπες επίσης χρειάζονται καπναγωγούς (μπουριά) προκειμένου να μεταφέρουν τα καυσαέρια έξω από το σπίτι. Οι καπναγωγοί μεταφέρουν θερμότητα στο χώρο, άρα θα πρέπει να έχουν μια ικανοποιητική διαδρομή εντός του σπιτιού. Βέβαια, αν η διαδρομή αυτή είναι πολύ μεγάλη και με αρκετές γωνίες, υπάρχει ο κίνδυνος να μην μπορούν τα καυσαέρια να βγουν, και άρα να μπουκώνει η σόμπα και να επιστρέφει τον καπνό μέσα στο σπίτι.

Σαν σύστημα θέρμανσης προφανώς και δεν το συνιστά κανείς για να ζεστάνουμε τη μόνιμη κατοικία μας. Σε μεγάλους και ενιαίους χώρους όμως, όπως είναι κάποιο μαγαζί, ή σε εξοχικές κατοικίες όπου επισκεπτόμαστε μερικές φορές το χρόνο, είναι σίγουρα μια αξιόπιστη και φθηνή εναλλακτική λύση σε σχέση με τα κλασσικά συστήματα κεντρικής θέρμανσης. Θα πρέπει να συνυπολογίσουμε ότι εκτός από τη θέρμανση μας παρέχουν και μια ικανοποιητική εστία για να φτιάξουμε το φαγητό μας. Και , ομολογουμένως, η αίσθηση που προσφέρει η φλόγα δε συγκρίνεται με κανένα άλλο σύστημα.